Een fonologische stoornis bij kinderen: Een handige gids voor ouders.

De fonologische ontwikkeling van een kind verloopt in stappen. Sommige kinderen zijn echter moeilijk verstaanbaar of hebben moeite met bepaalde klanken. Dit kan wijzen op een spraakstoornis, die fonetisch of fonologisch van aard kan zijn. In deze blog leggen we uit wat het verschil is, waar je als ouder op kunt letten en waarom een vroege start met logopedie zo belangrijk is.

Er zijn 2 soorten spraakstoornissen:

Er zijn twee soorten spraakproblemen die invloed hebben op de uitspraak van klanken:

De eerste is een fonetische stoornis. Dit is een articulatiestoornis waarbij er een probleem is met de motorische productie van klanken. Sommige kinderen hebben moeite met het juist uitspreken van klanken, niet omdat ze de klankpatronen verkeerd toepassen (zoals bij een fonologische stoornis), maar omdat ze de klanken zelf niet goed kunnen maken. Bijvoorbeeld:

• Een kind kan de /r/ niet maken en zegt “wok” in plaats van “rok”.
• Of het kan de /s/ niet goed vormen, waardoor het slist. 

Dit komt doordat de mondspieren en tongbewegingen niet op de juiste manier worden gebruikt om de klank correct te vormen.

De tweede is een fonologische stoornis. Dit is een taalstoornis, waarbij er een probleem is met het correct toepassen van klankregels in een taal. Een kind met een fonologische stoornis kan de klank fysiek maken, maar gebruikt deze niet correct in woorden vanwege een onjuiste toepassing van klankregels. Bijvoorbeeld: 

• Bij fronting worden klanken die achter in de mond gemaakt moeten worden vervangen door klanken vooraan, zoals ‘tat’ in plaats van ‘kat’.
• Bij clusterreductie worden medeklinkerverbindingen vereenvoudigd door 1 of meer medeklinkers weg te laten: Een kind zegt ‘boem’ in plaats van ‘bloem’. 
• Syllabestructuurveranderingen: Het kind zegt ‘naan’ in plaats van ‘banaan’. 

Dit gebeurt niet omdat het kind de klanken niet kan maken, maar omdat het de klankpatronen verkeerd gebruikt. Dit is anders dan een fonetische articulatiestoornis, waarbij een kind een bepaalde klank fysiek niet kan uitspreken. Met logopedie helpen we kinderen stap voor stap om de juiste klankpatronen te leren. Door oefeningen en spelletjes ontdekken ze hoe woorden correct uitgesproken worden. Hoe sneller een kind hulp krijgt, hoe makkelijker het wordt om verstaanbaar te spreken!

Waar kunnen ouders alert op zijn?

Ouders zijn de beste observatoren van hun kinderen. Let thuis op de volgende signalen:

1. Onverstaanbaarheid: Kan je kind door anderen goed begrepen worden? Let goed op, want als ouder versta je je kind meestal het beste! Heeft de leerkracht, familie of vrienden moeite om je kind te verstaan, dan kan dit een signaal zijn!
2. Vervanging van klanken: Vervangt je kind bepaalde klanken door andere (bijvoorbeeld sok wordt tok)? 
3. Frequente herhaling van fouten: Gebruikt je kind consequent verkeerde klanken in woorden? Vervangt je kind bijvoorbeeld steeds een /t/ door een /k/? Of laat je kind alle medeklinkerverbindingen weg (vb. bloem, blij, klaar wordt boem, bij, kaar). 
4. Frustratie bij het spreken: Wordt je kind boos of gefrustreerd als het niet begrepen wordt?

Dit zijn 4 signalen om in je achterhoofd te houden. Als je twijfels hebt, is het goed om advies in te winnen bij een logopedist.

De kracht van een vroege start.

Een vroegtijdige begeleiding kan een groot verschil maken. Spraak- en taalontwikkeling vormen de basis voor sociale en schoolse vaardigheden. Hoe eerder een kind start met logopedie, hoe sneller klankproblemen kunnen worden aangepakt.

Hoe jonger een kind start met therapie, hoe sneller de vooruitgang vaak is. We zien vaak mooie resultaten bij kinderen die rond 2,5 tot 4 jaar starten, maar ook oudere kinderen kunnen veel baat hebben bij logopedie.”

Wat kun je thuis doen?

Thuis kun je je kind op een speelse manier ondersteunen in zijn of haar fonologische ontwikkeling:

Modelen: Als een kind ‘tat’ zegt in plaats van ‘kat’, kun je herhalen: ‘Ja, een kat! Die miauwt!’. Zo leert het kind op een natuurlijke manier de juiste vorm.

Lees voor: Boekjes zijn een geweldige manier om nieuwe woorden en klanken te leren.

Speel met klanken: Maak er een spel van om klanken te herhalen of om te rijmen.

Herhaal en verbeter subtiel: Als je kind een klank fout uitspreekt, kun je het woord correct herhalen zonder te corrigeren: “Ja, dat is inderdaad een kat!”. 

Zing liedjes: Liedjes bevatten vaak herhaling van klanken en stimuleren het ritme en klankgevoel.

Logopedie: Samen bouwen aan een sterke basis.

Bij Kinderkracht staan we klaar om je kind te begeleiden in zijn of haar fonologische ontwikkeling. We werken met op maat gemaakte oefeningen en betrekken ouders actief in het proces. Wacht niet te lang als je merkt dat je kind moeite heeft met bepaalde klanken. Vroegtijdige hulp is essentieel voor een duurzaam en succesvol resultaat.

Wanneer logopedie inschakelen?

✅ Als je kind na zijn 3e nog moeilijk verstaanbaar is voor anderen dan directe familie.

✅ Als klanken op 4-jarige leeftijd nog systematisch worden vervangen.

✅ Als je kind gefrustreerd raakt bij het spreken.

---

Maak je je zorgen over de spraakontwikkeling van je kind? Wacht niet te lang en neem contact op. Onze logopedisten van Kinderkracht helpen graag!